Chí Linh quê tôi: Tin tức của Người Chí Linh

Sống khổ sở trong vùng đất giải tỏa

Dẫn chúng tôi tới thăm căn nhà hoang phế, mái thủng, tường phủ đầy rêu, chung quanh cây cỏ mọc dại um tùm, ông Đào Thiên Đức ở khu dân cư Tiên Sơn (phường Cộng Hòa) cho biết: Từ nhiều năm qua, gia đình ông không dám ở trong căn nhà của chính mình mà phải đi ở nhờ vì căn nhà có thể sập đổ bất cứ lúc nào. Nhà của các hộ chung quanh cũng xuống cấp nhưng họ vẫn cố ở trong tâm trạng thấp thỏm, lo âu, vườn đất bỏ hoang, ngói vỡ, móng gãy, tường nứt, giếng sụt lở. Nước thải sinh hoạt không lối thoát, môi trường sống bị ô nhiễm nặng nề. Không nhà nào dám đầu tư sửa chữa vì đất đã bị giải tỏa, thu hồi.

Bà Hà Thị Hiền, ông Chu Đăng Khoa là những người vẫn cố gắng bám trụ tại khu đất này cho biết thêm: Từ ngày nhận được quyết định thu hồi đất, cuộc sống của các hộ dân ở đây bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Không còn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì UBND huyện Chí Linh đã thu hồi, các hộ dân cũng không thể thế chấp ngân hàng để vay vốn làm ăn. Điện nước không được quan tâm đầu tư, sửa chữa gây ô nhiễm, nguy cơ cháy nổ. Cuộc sống người dân đã quá vất vả, nay giải phóng mặt bằng, hơn chục hộ dân ở đây không biết ở đâu khác khi 15 năm nay, đất tái định cư chưa được bàn giao.

Dự án cải tạo, xây dựng hồ Côn Sơn là dự án quan trọng của tỉnh Hải Dương, do UBND thị xã Chí Linh (huyện Chí Linh cũ) làm chủ đầu tư theo Quyết định số 1105/2001/QĐ-UB ngày 7-5-2001 của UBND tỉnh. Dự án gồm hai giai đoạn. Giai đoạn một từ năm 2001 đến 2003, gồm các hạng mục nạo vét, kè hồ Côn Sơn; giai đoạn hai từ năm 2003 đến nay, gồm các hạng mục kỹ thuật (đắp bổ sung đập chính phía thượng lưu rừng Sành, bổ sung hai cống thoát nước, một cầu qua kênh Tiên Sơn...) và thu hồi hơn 126 nghìn m2 đất khu vực chung quanh hồ để quy hoạch làm công viên.

Trong quá trình thu hồi đất khu dân cư Tiên Sơn, các cơ quan chức năng địa phương đã để xảy ra hàng loạt sai phạm, gây bức xúc trong dư luận.

Cách đây 15 năm, thực hiện Quyết định số 1105 của UBND tỉnh Hải Dương, UBND huyện Chí Linh đã thành lập Ban Quản lý xây dựng, cải tạo hồ Côn Sơn. Tiểu ban GPMB được thành lập để giúp Ban Quản lý trong quá trình lập phương án, kiểm kê, thanh toán tiền đền bù, hỗ trợ các hộ dân có đất và tài sản trên đất bị thu hồi. Tuy nhiên, đối chiếu với các quy định tại Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24-4-1998 của Chính phủ về công tác GPMB khi thu hồi đất, thì Ban Quản lý xây dựng, cải tạo hồ Côn Sơn và Ban GPMB huyện Chí Linh đã thiếu hai thành phần quan trọng là đại diện Mặt trận Tổ quốc huyện Chí Linh và đại diện những người được đền bù thiệt hại.

Ngoài ra, Ban GPMB còn tự ý thu tiền đất tái định cư trái quy định. Ngay sau khi chi trả tiền đền bù cho người dân, Ban GPMB đã yêu cầu người dân nộp lại với lời hứa sẽ cấp đất tái định cư cho người dân, mặc dù chưa có quyết định xây dựng khu tái định cư và chưa tìm được quỹ đất để tái định cư. Ban GPMB đã thu tiền đất tái định cư của 11 hộ, với tổng số tiền 423 triệu đồng. Đây là việc làm trái quy định của pháp luật và chính sách của Nhà nước về đền bù GPMB và tái định cư. Ban GPMB chỉ có nhiệm vụ lập danh sách, lên phương án đền bù, hỗ trợ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tiến hành kiểm kê, đền bù, bồi thường, hỗ trợ các đối tượng có đất và tài sản trên đất bị thu hồi GPMB theo phương án đã được duyệt. Bên cạnh đó, mặc dù có quyết định thu hồi đất từ năm 2003 và thu tiền đất tái định cư của các hộ dân từ năm 2004, nhưng đến ngày 9-4-2007, UBND tỉnh Hải Dương mới ra Quyết định số 1407/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình: Hạ tầng kỹ thuật khu dân cư, tái định cư xã Cộng Hòa, huyện Chí Linh; theo đó, UBND xã Cộng Hòa được chỉ định là chủ đầu tư dự án. Sau 10 năm, đến nay, dự án tái định cư vẫn đang trong quá trình triển khai. Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hải Dương, việc thu tiền đất tái định cư của các hộ dân nêu trên không thuộc quyền của Ban GPMB hồ Côn Sơn. Trách nhiệm để xảy ra những sai phạm nêu trên thuộc về Ban GPMB hồ Côn Sơn.

Việc lập phương án đền bù, hỗ trợ các hộ dân trình UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt của Ban GPMB hồ Côn Sơn cũng chưa sát thực tế, dẫn đến đối tượng và điều kiện được đền bù, được hưởng chính sách hỗ trợ khi ra nơi ở mới hoặc ra khu tái định cư cho một số hộ dân chưa chính xác. Ban GPMB không xem xét cụ thể, đầy đủ tất cả giấy tờ hợp pháp về quyền sử dụng đất, cũng như thực tế sử dụng đất của từng hộ. Do đó, một số hộ đủ điều kiện được đền bù về đất và được hưởng các khoản hỗ trợ theo đúng chính sách của Nhà nước không được Ban GPMB lập danh sách và tiến hành đền bù, hỗ trợ.

Sớm ổn định cuộc sống người dân

Trao đổi với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND thị xã Chí Linh Nguyễn Văn Cương thừa nhận: Quá trình triển khai công tác tái định cư đối với các hộ dân còn nhiều bất cập. Thời điểm thu hồi đất không thực hiện công tác tái định cư, phải tới năm 2007 mới có quyết định phê duyệt dự án tái định cư. Giai đoạn đầu triển khai dự án tái định cư, UBND xã Cộng Hòa được giao thực hiện vai trò chủ đầu tư, nhưng chính quyền xã vướng trình tự thủ tục thu hồi đất, bởi khu đất tái định cư này nằm trong vùng quản lý tài nguyên khoáng sản của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo quy định, trước khi thực hiện dự án tái định cư, thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng, phải chờ đơn vị khai thác được cấp phép khai thác hết tài nguyên khoáng sản (ở đây là đất sét trắng và cát). Hơn nữa, trong quá trình thực hiện các tiêu chí về cơ sở hạ tầng để nâng cấp từ huyện Chí Linh lên thị xã Chí Linh, tổng quy hoạch dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư, tái định cư phường Cộng Hòa, thị xã Chí Linh (trong đó có quy hoạch khu tái định cư cho người dân khu dân cư Tiên Sơn) không còn phù hợp, phải điều chỉnh lại nhiều lần.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hải Dương Nguyễn Hữu Lộc cho rằng, quy trình đền bù tái định cư đối với các hộ dân khu dân cư Tiên Sơn mà UBND xã Cộng Hòa và UBND thị xã Chí Linh thực hiện là không phù hợp các quy định của pháp luật. Theo nguyên tắc, phải xây dựng khu tái định cư trước, xác định giá đất tái định cư, sau đó đối chiếu phương án bồi thường giải phóng mặt bằng. Từ đó xác định số tiền mà người dân phải nộp khi nhận đất tái định cư. Trường hợp giải quyết sai, người dân có đơn khiếu nại, thì cơ quan Nhà nước phải xem xét vận dụng các chính sách pháp luật để giải quyết. Với những dự án lớn, thời gian giải phóng mặt bằng kéo dài, “vắt” qua hai chính sách luật đất đai cũ và mới, thì phải xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường và đề xuất phương án bồi thường theo hướng có lợi nhất cho người dân.

Như vậy, sau 15 năm có quyết định thu hồi đất và hơn 10 năm có quyết định triển khai dự án tái định cư, đến nay người dân khu dân cư Tiên Sơn vẫn đang sống trong cảnh tạm bợ, không bảo đảm các điều kiện về sinh hoạt và vẫn chưa biết đến khi nào được cấp đất tái định cư. Đề nghị chính quyền các cấp, các ngành chức năng tỉnh Hải Dương khẩn trương hoàn thành công tác tái định cư, tạo điều kiện cho người dân ổn định cuộc sống.